| Hafta | Konu | Ön Hazırlık | Dökümanlar |
| 1 |
Türk Siyasi Tarihi: Bir Giriş
|
Türk Siyasi Tarihinin incelenmesinde izlenen kuramsal ve yöntemsel çerçeve sunulacak ve buna göre, modern Türkiye tarihi dönemlere ayrılacaktır. Bu noktada, resmi tarih ile eleştirel tarih çalışmalarının ortaya koyduğu farklı dönemlendirmelerin bir karşılaştırılması da doğal olarak yapılmış olacaktır. Derse giriş niteliğinde olan bu haftanın temel sorusu şudur: Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne geçişte bir süreklilik mi yoksa bir kopuş mu gerçekleşmiştir?
|
Zürcher, “Giriş: Dönemlendirme, Kuram ve Yöntem”, s. 13-21.
Traverso, “Giriş: Belleğin Doğuşu”, s. 1-8.
|
| 2 |
18. Yüzyıl Osmanlı Devleti Siyasal, Ekonomik ve Toplumsal Yapısı
|
İlk modernleşme çabalarının ortaya çıkmasıyla sonuçlanacak 18. Yüzyıl’ın dağılmaya başlayan geleneksel Osmanlı Devleti siyasal, ekonomik ve toplumsal yapısı incelenecektir. Söz konusu geleneksel yapının, Osmanlı Devleti’nin nev-i şahsına münhasır bir kişiliği mi yoksa fetihle ele geçirdiği topraklar üzerinde kendisinden önce hüküm sürmüş olan Roma ve Bizans Devletlerinin bir mirası mı olduğu tartışılacaktır. Sonuçta, söz konusu geleneksel yapı ve bu yapıyı parçalanmaya götüren nedenler, sarayın ilk Batılı anlamdaki modernleşme çabalarını anlamlandırabilmek için ortaya konulmak durumundadır.
|
Zürcher, “18. Yüzyıl Sonunda Osmanlı İmparatorluğu”, s. 25-41.
Mardin, “Center-Periphery Relations: A Key to Politics”, s. 7-32.
Keyder, “Kapitalizm Gelmeden Önce”, s. 15-38.
Lewis, “Giriş: Türk Uygarlığının Kaynakları”, s. 1-17.
|
| 3 |
III. Selim’den II. Mahmut’a Reformcu Saray: Geç Osmanlı Dönemi’nde İlk Modernleşme Hareketleri (1789-1839)
|
Batılı anlamda ilk ıslahat hareketlerinin başladığı ancak büyük bir başarısızlıkla sonuçlanacak olan III. Selim dönemi (1789-1807) ile Sened-i İttifak gibi sarayın merkezi iktidarı karşısında yerel iktidar odaklarını tanıyan bir sözleşmeden başlanıp köklü ıslahatların gerçekleştirilmiş olduğu II. Mahmut dönemine kadarki Osmanlı Devleti’nin saray eliyle yürüttüğü ilk modernleşme hareketleri incelenecektir.
|
Zürcher, “Sultan III. Selim ve Nizam-ı Cedid”, “Sultan II. Mahmut’un İlk Yılları”, “Sultan II. Mahmut’un Sonraki Yılları”, s. 43-81.
Ortaylı, “Alemdar, Sultan Mahmud ve Kavalalı”, s. 33-85.
|
| 4 |
Bâb-ı Âli Asrı: Osmanlı Modernleşmesinde Bürokratik Liderlik (1839-1878)
|
Sarayın modernleşme girişimlerinin ortaya çıkardığı askeri ve sivil bürokratik kadrolar, söz konusu dönemde iktidarı ele alacak ve modern ıslahatların liderliğine soyunacaktır. Tanzimat Fermanı’yla başlayan bu dönemde Bab-ı Âli meşruti hareketi içinde Osmanlıcılık akımı güçlenecektir.
|
Ortaylı, “Osmanlı Tarihinde Babıâli Asrı”, s. 87-119.
Zürcher, “Tanzimat Dönemi, 1839-1971”, s. 83-112.
|
| 5 |
II. Abdülhamid Dönemi (1870-1908)
|
Sarayın son kez tarih sahnesinde iktidar sahibi olarak rol oynadığı II. Abdülhamid döneminin “gerici bir istibdat”a mı yoksa “ıslatların doruğu”na mı işaret ettiği tartışılacaktır. Panislamizm’in yükselişe geçtiği söz konusu dönemdeki köklü idari ve teknik reformlara milliyetçi ve liberal ideolojilerin bastırılması eşlik edecektir.
|
Zürcher, “Sultan II. Abdülhamid Dönemi”, s. 121-142.
|
| 6 |
İttihat ve Terakki Dönemi (1908-1918)
|
1908 Devrimi ile 1913 yılları arasındaki görece liberal ve çoğulcu aşama, 1918’e kadar süren ve ilkelerini Türkçülük ile laikçilikte bulan İttihat ve Terakki Partisi’nin otoriter iktidarıyla sonuçlanacaktır. I. Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti’nin itilaf devletleri tarafından fiili işgaliyle sonuçlanacak ve Bağımsızlık Savaşı başlayacaktır. Kurtuluş mücadelesinin nitelikleri ile sonrasında ortaya çıkacak ulus-devlet yapısı arasındaki farklar vurgulanacaktır.
|
Zürcher, “Türk Tarihinde Jön Türk Dönemi”, s. 121-142.
Mardin, “Önsöz”, s. 9-21.
|
| 7 |
Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Eşkıyalık (1839-1950)
|
Yeni Cumhuriyetin Osmanlı mirasından devraldığı en esaslı sosyal meselelerden biri, hiç şüphesiz, şekavet meselesiydi. İttihat ve Terakki Partisi, milliyetçilik hareketleriyle birleşen şekavet karşısında hangi iktidar teknik ve teknolojilerini geliştirmiştir? Kurtuluş mücadelesi sırasında eşkıyalık ve asker kaçaklığına karşı İstiklal Mahkemeleri eliyle nasıl bir mücadele yürütülmüştür? Yeni rejimin ilanından sonra gerçekleşen Kürt isyanları devlet söyleminde nasıl inşa edilmiştir?
|
Özcan, ‘Ama Eşkıyalık Çağı Kapandı!’, s. 68-91.
|
| 8 |
Tek Parti Dönemi (1927-1950)
|
Tek parti dönemi, Türk ulus-devletinin kuruluş dönemidir. Söz konusu dönemde, ulus-devlet inşası bakımından hangi düzenlemeler ve değişiklikler yaşanmıştır? Tek parti döneminin sonunda ortaya çıkan Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti mirası karşısında nasıl bir tutum takınır? Yeni Cumhuriyetin karşılaştığı en temel sorunlar nelerdir?
|
Zürcher, “Tek Parti Devletinin Doğuşu”, “Kemalist Tek Parti Devleti”, s. 247-302.
|
| 9 |
Çok Partili Siyasal Düzene Geçiş ve Demokrat Parti İktidarı (1950-1960)
|
Türkiye’nin çok partili siyasal düzene geçmesiyle birlikte Demokrat Parti iktidara gelir. Demokrat Parti, kendisinden önce gelen iktidardan hangi açılardan farklılaşmakta ve benzeşmektedir? Demokrat Parti dönemini oluşturan hem iç hem de dış dinamikler nelerdir? Demokrat Parti iktidarı, neden bir askeri darbeyle sonuçlanmıştır?
|
Zürcher, “Demokrasiye Geçiş”, “Demokrat Parti İktidarı”, s. 303-350.
|
| 10 |
Sancılı Demokrasi (1960-1980)
|
1960 askeri darbesinin doğrudan bir sonucu olan 1961 Anayasası’nın temel nitelikleri nelerdir? 1961 Anayasası ile hangi kurumlar oluşturulmuştur? Esaslı bir Kuvvetler Ayrılığı düzeni oluşturan 1961 Anayasası neden başarısız olmuştur? 1971 askeri muhtırasının önemi nedir? 1960 ile 1980 yılları arasındaki dönemde ekonomi, siyaset, kültür ve dış siyaset alanlarında hangi köklü değişiklikler gerçekleşmiştir? 1980 askeri darbesi ve sonunda ortaya çıkan 1982 Anayasası’nın temel nitelikleri nelerdir? 1982 Anayasası hangi kurumların oluşturulmasıyla sonuçlanmıştır?
|
Özcan, Mukayeseli Anayasal Denge ve Denetleme ve Türkiye, s. 54-68.
“İkinci Türkiye Cumhuriyeti”, s. 351-399.
|
| 11 |
Son Kürt Eşkıyalığı ve Devlet (1950-1980)
|
1950’lerden itibaren Türkiye’nin Kürt bölgelerinde eşkıyalığın kitlesel ölçekteki doğuşu, devlet söyleminde nasıl inşa edildi? Kürt eşkıyalığına karşı hangi devlet siyasaları kullanıldı? Türkiye’nin Kürt meselesinin “sessiz dönemi” olarak adlandırılan bu dönemde bölgede yürütülen iktidar teknik ve teknolojileri nelerdi?
|
Özcan, ‘Ama Eşkıyalık Çağı Kapandı!’, s. 135-189.
|